ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ ( LOCK

ΣΥΝΩΝΥΜΟ ΤΗΣ ΕΥΘΡΑΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ;;

Ο Μεγάλος Leonardo daVinci έλεγε συχνά : «όπου υπάρχει πιο ευαισθησία υπάρχει περισσότερο μαρτύριο». Οι ευαίσθητοι άνθρωποι εφαρμόζουν τρόπους άμυνας σε κάθε γεγονός που τους συμβαίνει, σε κάθε μικρή χειρονομία αντίθετη με την σκέψη τους, τον τρόπο άμυνας. Μια απλή ανταλλαγή απόψεων γίνεται ένας διαλεκτικός πόλεμος για την προστασία του ίδιου του εαυτού από απειλές που δεν υπάρχουν. Σε μια τέτοια υπερευαισθησία πρέπει να δοθεί ένα δώρο ισορροπίας. Όσοι δεν το έχουν κατατάσσονται ως « εύθραυστα άτομα».

Κάποτε η λέξη «εύθραυστη» είχε μόνο μια σημασία με την οποία σήμαινε κάτι που θα μπορούσε εύκολα να σπάσει, ευάλωτο από όλες τις απόψεις. Σήμερα μιλάμε όλο και πιο συχνά για συναισθηματική ευθραυστότητα, η οποία δεν σημαίνει σωματική/μυϊκή αδυναμία, αλλά μάλλον,κοιτάζονταςτην πραγματικότητα από μία εσωτερική προσωπική προοπτική και σκοπιά. Ο «εύθραυστος» αμύνεται πάντα, αλλά με αυτό δεν κάνει παρά να υποφέρει.

Η συναισθηματική ευθραυστότητα αυτήν την περίοδο βρίσκεται στην κορυφή, καθώς ευθύνεται η επιμονή σε όλη τη γη της πανδημίας του Corona – Virus, η οποία έχει δημιουργήσει κυριολεκτικά μια ιδιαίτερη δυσάρεστη ψυχολογική «κατάσταση»: Τη διαρκή και παρατεταμένη ευθραυστότητα που υπήρχε εξαιτίας του εγκλεισμού . ( lock- down ). Δεν είναι και δεν ήταν μόνο ο εγκλεισμός, ως τέτοιο, αλλά πρέπει να τεθούν στην ζυγαριά : η έλλειψη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων συμπεριλαμβανομένου αυτών με τα αγαπημένα πρόσωπα, με παλιούς φίλους από πάντα και οι συμμαθητές από το σχολείο ή τη μελέτη. Χωρία να ζούμε την καθημερινότητα μας, έλειπαν και λείπουν ευχάριστα ή δυσάρεστα γεγονότα, τα οποία μας δίνουν συναισθήματα, τις αντιδράσεις μας σε ότι μας συμβαίνει με μεταβολές της διάθεσης ή υπερβολικές ή μηδενικές.

Πριν από την πανδημία, «εύθραυστος ασθενής» σήμαινε ο κλασικός ηλικιωμένος ασθενής που πάσχει από διάφορες χρόνιες ασθένειες, ασταθής και μη αυτάρκης με δυνατότητα ανάπτυξης νέων παθολογικών προβλημάτων, για να προστεθούν στα κοινωνικά και οικογενειακά. Σήμερα η ευθραυστότητα είναι να μην ξέρουμε πώς να ανταποκριθούμε στα συναισθήματα που μας «παίρνουν», είτε είναι άσχημα είτε όμορφα. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σε νέους που δεν έχουν «βιώσει» στον εαυτόν τους γιατί μέχρι την ηλικία τους δεν έχουν υποστεί εμπειρίες τραυματικής αντίληψης. Για τον λόγο αυτό δεν μπορούν να ανεχθούν την ένταση που θα μπορούσε να κάνει επιδεινώνοντας επίσης στην παθολογία που παρουσιάζουν ή στην επιθετική τους στάση απέναντι στον εαυτόν τους και απέναντι στους άλλους. Όταν υπάρχουν όχι καλές συμπεριφορές προς το ίδιο το άτομο, είναι δύσκολο να ξανακατασκευάσουμε την δική του εμπειρία χάνοντας την εμπιστοσύνη στον εαυτόν του και σε ανθρώπους που είναι φίλοι ή γνωστοί. Το άτομο που χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτόν του απορρίπτεται επίσης από τους άλλους και η άρνηση ότι είναι εύθραυστος δεν σβήνει την δική του εμπειρία, δεν ακυρώνει τις αρνητικότητες.

Πολλοί γονείς προσπαθούν να εμποδίσουν τα παιδία τους από τον δρόμο της ευθραυστότητας ή της εύθραυστης συμπεριφοράς, αποφεύγοντας να τους κάνουν να αγγίζουν από συναισθήματα που κατά την γνώμη τους δεν αξίζουν να ζουν, επειδή περιλαμβάνουν απαντήσεις που αρνητικοποιούν την ανάπτυξη των παιδιών τους. Δεν πιστεύεται ότι πολλές διαφορετικές εμπειρίες, αν και οδυνηρές, χρησιμεύουν για να χτίσουν τον χαρακτήρα, τη σκέψη των μελλοντικών ενηλίκων.

Στην «συναισθηματική ευθραυστότητα» ο Daniele Colombo μας υπενθυμίζει ότι μερικοί άνθρωποι «δεν μπορούν να αντέξουν ένα φορτίο έντασης χωρίς αυτό να οδηγήσει σε μια επιδείνωση της υγείας τους, υψηλά επίπεδα αγωνίας ή ειλικρινά επιθετική ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά». Αυτό συμβαίνει «κανονικά» πόσο μάλλον όταν σε αυτή την συναισθηματική τυπολογία προστίθενται οι περιορισμοί που σχετίζονται με τις ανησυχίες που συνεπάγεται όταν ένας άγνωστος ιός ξαφνικά μπαίνει στο παιχνίδι. Ένας ιός που μεταδίδει μια «περίεργη» ασθένεια και που επιδεινώνει τις οικείες καταστάσεις τόσων ανθρώπων που βρίσκονται ήδη στην δική τους αγωνία. Οι συναισθηματικές αναστολές δυστυχώς αυξάνονται σε συχνότητα και η προσωπικότητα κάποιου της «επιτίθεται» με κάθε τρόπο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα επικίνδυνες συμπεριφορές για τον εαυτόν του και για τους άλλους. Στην πράξη, η εξάρτηση από τον εγκλεισμός (lock – down) δεν ενώνει τα κομμάτια αλλά τα σπάει ακόμη περισσότερο.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα με τον Covid -19 είναι ένα τόσο εμβληματικό γεγονός που μπορεί πραγματικά να ονομαστεί ο «μαύρος κύκνος» , όπως προτείνει ο Αμερικανός δοκιμιογράφος, μαθηματικός και ακαδημαϊκός Nassim Taleb. Ακριβώς επειδή είναι απροσδόκητο και αδιανόητο, το οποίο δεν αποτελεί μέρος καμίας στατιστικής ή προηγούμενης αναθεώρησης, αυτό επιβαρύνει την συναισθηματική νοημοσύνη των ανθρώπων, δηλαδή την ικανότητα να μην χάνουν το κεφάλι τους και να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματα όπως, σε αυτή την περίπτωση, ο φόβος .

Μπροστά σε τέτοια σενάρια κρίσης, η επαναστατική ιδέα του Daniel Goleman φαίνεται πιο αποδεκτή από ποτέ σε σύγκριση με την προαναφερθείσα συναισθηματική νοημοσύνη (IE), ο ψυχολόγος και διάσημος συγγραφέας στρατηγικής διαχείρισης, ο Goleman είχε ήδη επισημάνει από το μακρινό 1995 στο δικό του best seller του «Emotional intelligence» τη σημασία αυτού του συναισθηματικού και παράλογου συστατικού που υπάρχει στον άνθρωπο, διακρίνοντας το από το αυστηρά ορθολογικό πηλίκο νοημοσύνης (IQ) .

Πρόκειται για ένα μείγμα της ικανότητας να γνωρίζουμε και να ελέγχουμε τον εαυτόν μας, να κατανοούμε και να εμπλέκουμε τους άλλους, που είναι αναμφίβολα έμφυτο, αλλά το οποίο εν μέρει μπορεί και πρέπει να βελτιωθεί και να καλυτερεύσει πάρα πολύ ζώντας

Πρόσφατα ο Goleman σχολίασε πρόσφατα τον ρόλο της συναισθηματικής νοημοσύνης στο σημερινό πλαίσιο, που μεταμορφώθηκε από την πανδημία, και είπε ότι αυτή η νοημοσύνη είναι απαραίτητη σήμερα επειδή «αντιμετωπίζουμε μια νέα πραγματικότητα, στην οποία οι σχέσεις παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο …..οι μελέτες δείχνουν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η συναισθηματική μας νοημοσύνη, τόσο καλύτερη θα είναι η ανταπόκρισή μας σε καταστάσεις stress» .

Απλοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερο τη σκέψη του Goleman «να είσαι καλά» ή συνεπάγεται πάντα «να ξέρεις πώς να διαχειριστείς τον εαυτόν σου και να συντονιστείς με τους άλλους» .

Η γνωστή Ιταλίδα ψυχολόγος Anna Rita Arso συγκεντρώνει σε μια φράση τον διάσημο της έπαινο για την ευθραυστότητα : «ψυχή κανένας και εκατό χιλιάδες» όλο το νόημα της : «Η ευθραυστότητα είναι μια λέξη καλυμμένη με καχυποψία που μερικές φορές προκαλεί ανησυχία, άλλες φορές φοβούνται και άλλες ακόμα ντροπή.

Είναι ένα δοχείο με συγκρατημένα δάκρυα και ασφυκτικές ανάγκες.

Στο κλινικό περιβάλλον είναι συχνά δύσκολο να τη βρεις και να την πείσεις ότι υπάρχει μια τιμητική θέση που της επιφυλάσσεται γιατί φοβάται να είναι συγχέεται με την πιο χυδαία αδυναμία» …